Uygarlığın Mimarı Kağıt

   Çoğu alanda kullanılan ve hayatımızda çok önemli bir yere sahip olan kağıt ile Avrupa 19. yüzyılın başında tanışmıştır. Türkiye’de ise bu süreç ilk fabrikanın 1936 yılında kurulması ile başlamıştır.

Kağıt, bütün kültürlerin temelidir ve çok çeşitli kullanım alanları vardır. Eğer kağıt olmasaydı kitaplar sadece zengin sınıfın sahip olabileceği bir hazine olarak kalacaktı. Teknolojideki oldukça hızlı olan gelişmelere rağmen yine de kitaptan vazgeçmek kolay bir yöntem değil.

Kağıdın Tarihi

   Kağıdın bir gelişmeyi işaret ettiği onun medeniyet hamuru olarak nitelendirilmesi  de ortaya çıkartmaktadır. Kağıda çok benzeyen ilk yazı milattan önce 4 binli yıllarda Mısırlılar tarafından kamışa çok yakın bir bitkiden yapılmış. Mısır Hükümdarı Epihane, papirüs ihracını yasakladığı zamanlar ise Bergamalılar, bir değişiklik ile deriden yazı yapım metodunu geliştirmişler. Bergamalıların bulduğu koyun, keçi, dana derisinden üretilen yazı sayfalarına Pergamen ismi verilmiş. Bu yüzden fransızca parşömen sözcüğü de buradan gelmektedir.

Kağıdın milattan sonra 105 yılında Çin İmparatorluğu Tarım Bakanı Tsai-Lun tarafından icat edildiği söylenir. Tsai-Lun, dut ağacı odununu döverek elyaflarını ayırdıktan sonra suya koyup bir kısmını elek üzerine aldıktan sonra kurutarak kağıt elde etmeyi başarmış. Hatta daha sonraları bu buluşun Çin dışında çıkmaması için çok ağır cezalar getirilmiş ama yine de başarılı olunmuş.

Türkiye’de Tarihi

   Türkiye’de ise kağıtçılığın öncüsü olan Mehmet Ali Kağıtçı, Türkiye’deki kağıtçılığın tarihçesini anlatırken İstanbul’da Kağıthane köyünde Bursa’da Alacahırkalı mahallesi, Boğaziçi Hünkar İskelesi’nde kağıthanelerin oluşturulduğunu ve çalıştırıldığını yazar. Mehmet Ali Kağıtçı’nın anlatımı ile Osmanlı’da açılması planlanan kağıt fabrikaları kapitülasyonlar nedeni ile ertelenmiş ve ancak 1936 yılında İzmit’te kurulabilmiştir.

   Bu ilk fabrikadan sonra diğerleri de arka arkaya açılmaya başlanmış ve üretim düzeyi 10 bin tondan günümüzdeki 1 milyon 513 bin tona ulaşmıştır. Kişi başına Türkiye’de yıllık kağıt tüketimi 1936’da 1.1 kilogram iken bu sayı 2000’li yıllarda 38 kilograma kadar çıkmıştır. (Dünya ortalaması 50 kilogram)

   Türkiye’de üretilen kağıtların yüzde 36 kadarlık bir kısmı eski kağıtların yeniden kullanılması ile yapılıyor. Kamu fabrikaları hammadde kaynağı olarak daha çok ormanları kullanıyor iken özel sektör ise daha çok geri dönüştürülmüş atık kağıtları kullanıyor. Hatta özel sektör kimi zaman için dışarıdan da atık kağıt alabiliyor.

Atık Kağıdın Kullanılması Neden Önemli?

   Atık kağıdın kullanılması için ise daha ilk elden cinslerine ayrılıp depolanması gerekiyor. Daha sonra ise türlerine ayrılıp depolanan atık kağıdın, açma, kapama, mürekkep giderme, temizleme ve beyazlatma kademelerinden geçirilerek katma değeri artmış olan kağıt türlerinin üretimi için kullanılması da bu sayede sağlanmış oluyor. Bu nedenden dolayı atık kağıtların cinslerine göre ayrılıp depolanması ve bunlar için geçerli olarak işleyecek sistemlere sahip olunması da son derece ciddi bir konu olarak ortaya çıkıyor.

Zarar Kısmı...

Her yıl aynı şekilde milyonlarca ton kağıt için milyonlarca orman da ortadan kaldırılıyor. Asıl zarar ise kağıt üretimi kısmında değil selüloz üretimi kısmında ortaya çıkıyor. Selüloz üretimi sırasında kullanılan kimyasal maddeler atık suları sayesinde yakındaki bir su kaynağına verilmiş oluyor. Fabrikalarda ise üretilen kağıdın türüne göre bir miktar su kirliliği ve katı atık ile ilgili sorunlar yaşanıyor. Fabrikaların alacakları önlemler ile bu sorun minimum düzeye düşebiliyor ama bazı zamanlar maliyetler düşünüldüğü için bu tedbirler göz ardı edilebiliyor.  Bazı durumlarda ise ne kadar dikkat edilirse edilsin sudaki renk ve havadaki kokunun giderilmesi için herhangi bir çözüm bulunamıyor.