Kültürel Miras

Miras başlı başına önceki nesillerden günümüze aktarılan mülktür. Kültürel miras ise bize mülk ya da paradan ziyade, bir kültür aktarımı, değerler ve gelenekler bütünüdür. Peki bu önemli olgu hayatımıza ne katar? Bizim de kültürel miraslarımız var mıdır? Bizim diyebilmek gerçekten gerekli midir?

Aslında kültürel miras bir etnik kökene bakılmaksızın bir topluluğun ortak bağ ve bağlayıcısıdır. Tarihini, kimliğini ve yaşanmışlıklarını ortaya koyar. Bunlara ilk olarak ise somut miraslar yani heykeller, çizimler, baskılar, kap kacaklar, mozaikler, tarihi anıt ve binaların yanı sıra arkeolojik kazı ve çalışmalar da girer. Lakin kültürel miras salt bu demek değildir. Zamanla insan yaratıcılığı ve öznesi gereği fotoğraflar, belge ve el yazmaları gibi birçok somut olmayan eser de kültürel mirasa dahil olmuştur. Günümüzde toplumlar kendilerini içinde bulundukları tabiatla da tanımladıklarından; kasabalar, su altında kalan şehirler ve doğal çevre de kültürel mirasın birer parçasını oluşturmuşlardır. Bu mirasın oluşumuna katkı sağlayan soyut unsurlar da vardır: bir toplum içinde nesilden nesile geçen gelenekler, sözlü tarih, performans sanatları, toplumdaki uygulamalar, geleneksel zanaatkarlık, törenler, bilgi birikimi... Soyut anlamda kültürel miras işte bu inanılmaz sayıdaki geleneği kapsar. Örnek vermek gerekirse: tango, flamenko, dini törenler, karnavallar bu harika geleneklerden yalnızca birkaçı.

Önemi nedir?

Kültürel miras yalnızca kültürel nesnelerden veya geçmişten gelen geleneklerden ibaret değildir. Aynı zamanda bir seçim yapma sürecidir: Kültürel ve siyasi nedenlerle, gelecek nesillere aktarılacak veya aktarılmayacak olan şeyleri sürekli olarak seçen her bir toplumu kendisi yapan bir hafızada tutma ve unutma sürecidir.

Dünya üzerinde bütün toplumlar bu mirasa katkıda bulunur ve bu sebeple oluşturulan ulusal ve uluslararası yasalarla korunma altına alınmışlardır. 1954'te kurulan UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü), kültürel mirasın korunması, kültürler arası anlayışın güçlendirilmesi ve uluslararası işbirliğinin öneminin vurgulanması için uluslararası sözleşmeler ortaya koymuştur ki Türkiye 1983 senesinde bu sözleşmeye resmen taraf olmuş ve o tarihten sonra da listeye alınmıştır. Kültürel varlıkların korunamaması eskilerden beri gelen bir problemdir. Konuya dair gündeme gelen meselelerden biri, birey ve toplum menfaatleri arasındaki zorlu ilişki ile özel ve kamusal haklar arasındaki dengedir. Antik Romalılar, bir sanat eserinin özel mülkiyet dahilinde olsa bile tüm toplum mirasının bir parçası olarak görülebileceğini ifade etmişlerdir. Bu sonuçla bu miras özünde ve kimliğinde Dünya mirasıdır. Temel alınması ve korunması yalnızca bir topluluğa değil tüm insanlığa aittir.

Önceki nesillerden bize aktarılan kültürel mirasa hepimizin yararı için sahip çıkmalı ve saygı göstermeliyiz. İçinde bulunduğumuz küreselleşme sürecinde bu miras, kültürel çeşitliliğimizi hatırlamamıza yardımcı olan ve farklı kültürler arasındaki saygı ve diyalogu geliştiren ve iyileştiren çok önemli bir unsurdur.

UNESCO Listesinde Türkiye

1972 Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi’ne göre oluşturulan ve Dünya Mirası Komitesi tarafından belirlenen Dünya Mirası Listesi'nde Dünya Miras Alanı olarak ilan edilen 1092 miras yer almaktadır. Bunlardan 845’i kültürel, 209’u doğal ve 38’i karma miraslardır. Türkiye’nin bu listede 16’sı kültürel, 2’si karma olmak üzere 18 miras alanı bulunmaktadır.(Unesco Türkiye verileri) Muhabbetle...

1. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (1985)  2. İstanbul'un Tarihi Alanları (1985)  3. Göreme Millî Parkı ve Kapadokya (1985) (Karma Miras Alanı)  4. Hattuşa: -Hitit Başkenti (1986)  5. Nemrut Dağı (1987)  6. Hieropolis-Pamukkale (1988) (Karma Miras Alanı)  7. Xanthos-Letoon (1988)  8. Safranbolu Şehri(1994)  9. Truva Arkeolojik Alanı (1998)  10. Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (2011)  11. Çatalhöyük Neolitik Alanı (2012)  12. Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu (2014)  13. Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı (2014)  14. Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı (2015)  15. Efes (2015)  16. Ani Arkeolojik Alanı (2016)  17. Aphrodisias (2017)  18. Göbekli Tepe (2018)