Endüstri Devrimleri

Endüstri 4.0’ın adı son dönemde çokça duyuluyor. Peki Endüstri 4.0 gerçek anlamda nedir, hayatta ne tür değişimlere neden olacak ya da geleceği nasıl etkileyecek? Bunun için 4. Sanayi Devrimi öncesine kısaca göz atılıp sanayi devrimlerinin nasıl ortaya çıktıkları ve gelişim süreçlerini analiz etmekte fayda vardır. Bu yaklaşım, 4.0 ile insanlığı nelerin beklediği konusunda tahmin yapabilme konusunda kolaylık sağlar. 

Endüstri 1.0: Endüstri Devrimi, buhar gücü ile üretim yapan makineler sayesinde başladı. 

Endüstri 2.0: Elektrik sayesinde seri bir üretim başladı. Petrol ürünleri ve çeşitli kimyasal maddeler de bu dönemde kullanıldı. 

Endüstri 3.0: Programlanabilir kontrolcüler, bilgi sistemleri ve robotlar üretimde kullanıldılar. Bu sayede verimlilik artış gösterdi. 

Endüstri 4.0: Üretimin yapay zeka, nesnelerin interneti gibi bileşenler ile entegrasyonu gerçekleşiyor.  

Herkes Daha Güzel Bir Hayat İster 

   Sanayi devrimlerinin en büyük ortak yanı, üretim süreçlerini değiştirirken aynı zamanda insanların yaşam biçimlerini de büyük bir oranda değiştirmesi ve yaşam kalitesinde artış görülmesidir. Özellikle 18. Yüzyıldan günümüze kadar ortalama insan ömrünün 2 kat kadar bir artış gösterdiği dikkat çekmektedir. 

   Avrupa’da çok hızlı bir şekilde artan nüfus ve köylerden şehirlere göç fazlalaşınca arz talep dengesinde demografik ve coğrafi olarak bir değişim yaşandı. Özellikle bunu etkileyen süreç 18. yüzyılın sonlarında James Watt’ın İskoçya’da bulduğu buhar gücünün üretim ve ulaşımda kullanımı oldu. Bu sayede şehirlerde istihdam arttı, daha önce lüks sayılan şeker ve çay gibi tüketim maddeleri daha kolay ulaşılabilir hale geldi ve yaşam kalitesinde önemli bir yükseliş görüldü. 

Savaşlar, Yağmalar, İşgaller 

   18. yüzyılın sonlarına doğru İngilizlerin Hindistan’dan kendi ülkelerine taşıdıkları Babür İmparatorluğu hazinelerinin, özellikle dokumacılık alanına ciddi bir kaynak oluşturduğu kabul görmektedir. Buhar gücünün ulaşım ve taşımacılıkta kullanımının mesafeleri azaltması ise ticaretin hacmini artıran ve hızlandıran nedenlerin en başında gelmektedir. Ulaşım olanaklarının gelişmesi sayesinde de Avrupa ülkeleri denizaşırı bölgelere daha kolay ulaştılar ve Avrupa kıtası bu sayede ciddi bir şekilde zenginleşti. Özellikle sömürge faaliyetleri ile sağlanan gelir sürekli artış gösterdi. Daha önceleri ise İspanyolların 16. Yüzyılda İnka ve Aztek medeniyetlerini yağmalanması sayesinde yüzlerce kilo altın da zaman zaman Avrupa kıtasında kullanılmıştı. 

Donanması Güçlü Olan Her Zaman Öndedir 

   Sömürgecilikte uzak ülkelerden gelen hammaddelerin işlenmesi ve o ülkeye geri satılması sayesinde endüstrileşme süreci ilerledi ve bu durum da orta sınıfın genişlemesine neden oldu. Ayrıca bilim ve teknolojide görülen gelişmeler ve felsefenin de bu süreçte payı oldukça  fazlaydı. Bu süreçte sanayi devriminde İngiltere’nin öncülüğü vardır. Özellikle sanayileşmede önemi oldukça fazla olan demir ve kömür gibi zengin yeraltı kaynaklarına sahip olması ve Avrupa’daki 100 sene süren mezhep savaşlarına da katılmamış olması İngiltere’nin hızla yükselmesinde önemli nedenler arasında sayılabilir.  1850’li yıllara kadar sanayi devrimini İngiltere tek başına yaşadı. Bu tarihten sonra Avrupa ülkeleri ve ABD, endüstrileşmeye doğru adım atmaya başladılar. 

   Sanayı devriminden önce en önemli kaynak tarımdan dolayı topraktı. Sanayi devrimi ile bunda büyük bir değişiklik oldu ve toprağın yerini ticaret, sermaye gibi kavramlar almaya başladı. Bu dönemde bankacılık gibi yeni faaliyet kolları oluşmaya başladığı için yeni yasalar da yapıldı ve bu yasal düzenlemeler sayesinde düzgün işleyen bir ekonomik sistemin de temelleri atılmış oldu.  

Bilim ve Teknolojinin Katkı Süreci 

   1763 yılında James Watt buharla çalışan makineyi icat ettikten sonra bu buluş kısa sürede hayata geçti. Bundan 44 yıl sonra ise 1807 yılında buharlı gemiler okyanusun ötesine seferler yapacak seviyeye kadar geldiler. 1812 yılında ortaya çıkan buharlı lokomotifler ulaşımda ciddi bir iyileşme sağladılar. 1844 yılında hizmete giren telgraf, iletişimdeki aksaklığı geçici süreliğine de olsa doldururken telefonun icadı ise bundan 32 yıl sonra olacaktı. Ayrıca artan nüfusu doyurmak için tarımda da iyileştirmelere yapıldı. 1843 yılında biçerdöver icat edildi ve bu sayede tarım alanında ciddi bir sıçrama yaşandı. 

2. Sanayi Devrimi 

   Demirin en önemli aktörlerden birisi olduğu ilk sanayi devriminin ana etkeni buhar gücü idi ve bu gücün kaynağı ise kömürden geliyordu. 19. Yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkan ve demirin yerini çeliğe bıraktığı ikinci sanayi devriminde ise enerji kaynakları arasında artık elektrik ve petrol de vardı. Bu sayede sanayi devriminde oluşan fabrikalaşma süreci geliştirilerek seri üretimde bir gelişme sağlandı. Otomobil ve uçak üretiminin 2. sanayi devrimi ile başlamasıyla endüstri çok büyük bir ivme gösterdi. Bu hız, sınıfsal farklılıkların derinleşmesine ve bazı insani problemlere de neden oldu. Artan nüfusla beraber fabrikalar da büyüdüğü için şehirleşme de arttı ve daha büyük şehirler oluştu. Böylece yaşam alanları ve sosyal ihtiyaçlarda da önemli değişiklikler oldu. 

3. Sanayi Devrimi ve Otomasyon 

   1970’lerin başlarında ortaya çıkan 3. endüstri devrimi’nin başrol oyuncusu neydi? Tabi ki de bilgisayarlar... 20. yüzyılın başında radyo ve telsiz iletişiminde kullanılan vakum tüpleri daha sonraları ise bilgisayarlarda kullanılmaya başlandı fakat bilgisayarların küçülmesi 1948 yılında transistorun icadı ile gelişim gösterdi. Transistorler gittikçe küçüldü ve bugünki mikroişlemciler oluşturuldu.  

   Bilgi teknolojilerinin hızlı bir şekilde hayata girmesi ile birlikte 20. yüzyılın sonları sayısal teknolojiler ön plana çıkmaya başladı. Bu süreçte kağıt işleri oldukça azaldı ve internet hayatın önemli bir öğesi oldu. 3. Sanayi devriminin başlangıcı için 1969’da üretilen programlanabilir mantık devresinin (PLC) üretim hakkında kullanabilmesi gösterilebilir. Bu sayede üretimde otomasyon sağlanmış oldu. 70’li yıllardan itibaren günümüze kadar hayatın her alanında ciddi değişimler oldu. Fosil yakıtların kullanımı az da olsa azaldı. Genetik, tarım, mühendislik gibi alanlarda çok önemli atılımlar atılmış oldu. 

Endüstri 4.0 

   2000li yıllarda bilgi teknolojileri açısından oldukça ilginç gelişimler oldu. Hızlanan bilgisayarlar ve yazılım teknolojileri sayesinde teknoloji lüks olmaktan çıkıp artık toplumun hepsine yayılmış oldu. Dijital okuryazarlık oranı artış gösterdi ve bilgisayar kullanmak her kesim tarafından benimsenmeye başlandı. Endüstri 4.0 ya da 4. Sanayi Devrimi teriminin kullanımı ilk olarak 2011 yılında Almanya’da Hannover Fuarı’nda ortaya çıktı.