Galaksilerin ve Bilinmezliklerin Merkezi:KARA DELİKLER

Melih Işılak
9 Nis 2019
2 dakikada okunur

Selam gençler! bu yazımızda sizlerle kara delikleri öğreneceğiz ama öncelikle yıldızların yapısı hakkında sizi biraz bilgilendirmem gerekiyor. Öncelikle, yıldızlar çok büyük mega yapılardır ve bu büyüklüklerini dengelemek zorundadırlar. Yoksa yıldız kütlesinin büyüklüğüne dayanamaz ve kütle-çekiminin etkisiyle kendi içinde çöker. Yıldızda bunu engellemek için enerji üretir. Bu enerjilerini de genellikle hidrojeni helyuma çevirerek yaparlar.Ama elbet bir gün enerjileri biter ve üç farklı sonla ölürler.Birincisi,bu küçük yıldız diyebileceğimiz yıldızların sonu(bizim güneşimiz de dahil),kendi içlerinde çökerek soluk ışık yayan bir beyaz cüceye dönüşür.İkincisi ise,bu yıldızlara da orta boy sayılırlar,çok büyük bir patlamayla kendi içlerine çökerler,ve buna nova patlaması denir ve bu patlama şiddetiyle etrafında ki gezegenleri yok edebilir.

Daha sonra ise bu yıldız tamamen nötron dan oluşan süper yoğun bir nötron yıldızına dönüşür buna da pulsar ya da atarca denir ve bu yıldızların kutuplarından çok dakik,senkronize bir şekilde radyo dalgaları yayılır.Hatta dünyadaki gelişmiş atomik saatler o gama ışınlarına göre ayarlanır.Son olarak ise babalar vilayetine,en büyük yıldızların sonuna geldik.İşte burada hikayemiz başlıyor.

Kara delikler nedir,nasıl oluşur?

Yukarıda da bahsettiğim gibi ,kara delikler bir ya da birkaç süper büyük yıldızın enerjilerinin bitmesiyle birlikte önce müthiş ve çok hızlı (saliselik) oluşan bir patlama ile ve sonra yıldızın kendi içinde çökmesiyle oluşur.Bu patlamanın adı da süper Nova dır ama gerçekten süperdir.Ortaya çıkan enerji ile adeta evren çöker,yeni galaksiler bile oluşabilir.Patlamadan sonra yıldızımız tamamen içe çöktüğünde ise mutlak tekilliğe ulaşır.Bu yoğunlukta zaman ve ya mekan yoktur.O kadar yoğundur ki ışık bile kaçamaz.O yüzden adı karadır,renginden değil göremememiz den dolayı😁 .İçine giren maddeye de ne olduğu bilinmez,"interstellar"da gördüğümüz gibi zaman işlevselliğini tamamen yitirir.Kara deliğin yakınındaki saniyelik zamanlar dünyada yıllara dönüşebilir.O yüzden bilinmezliklerle doludur kendisi.

Peki göremiyor isek nasıl keşfettik?

İlk keşfi matematiksel olarak hesaplanıyor.Şöyle, matematikçiler evreni gözlüyorlar ve görüyorlar ki her şey dönüyor.Tüm galaksi,yıldızlar,gezegenler hepsi bir merkez etrafında aynı dünyanın güneş etrafında dönmesi gibi dönüyorlar.Matematikçiler de basit formüllerle evrenin merkezinde olması gereken kütleyi hesaplıyor.Ama çıkan devasa rakamlar karşısında şaşkınlar ve bu büyüklükte bir yapı olamayacağına kanaat getiriyorlar.İlk kara delik tanımı böyle ortaya çıkıyor.Her galaksinin merkezinde bir kara delik olmalı ki yoğunluğuyla galaksisini bir arada, bütünlük içinde tutabilmeli.Daha sonra ise yaydığı bazı özel dalgalar ile varlığı kanıtlanıyor.